Ebrenn y'n Nos mis-Hedra 2018

Here is the transcript for the October 2018 segment of Ebrenn y'n Nos (Sky at Night) broadcast in Radyo an Gernewegva #400

Ebrenn y’n nos - mis-Hedra 2018

Yn hanter-bys north, ottani yn kynyav. An howl a wra esedha a-varra pub nos, ha'n nosow dhe hirhe. Tredhegves warn ugens mis-Gwynngala o an kehysnos, ha'n nos kehys ha'n dydh.

Kepar hag y’n hav ma, yma nebes planetys y’n ebrenn gorthugher. Yow yw kales dhe weles lemmyn, isel yn ebrenn soth-west wosa an howl dhe sedha. Sadorn yw isel yn Soth wosa howlsedhes, hag a wra sedha kyns unnek eur, hag a-varra diwettha yn mis

Meurth yw apert isel yn Soth yn gorthugher, yn rannneves Capricornus, mes le a splannder es mis-Gortheren, drefenn nyns yw mar ogas lemmyn. Dhe dhalleth mis-Hedra y vraster yw -1.3 ha diwedh mis-Hedra -0.6. Henn yw hwath moy splann es pub sterenn gweladow a Gernow saw Sirius.

NASA a wrug lonchya an Hwithrell Howl Parker an 12ves mis-Est. An towl yw dhe studhya an howl ha'n hwithrell mos moy ogas es pub hwithrell arall kyns. Dhe’n 13ves mis-Gwynngala, an system yeynhe o skychys yn fyw, ha dowr ow mos dre an panellys howl ha dewynnadoryon dhe lehe tempredh an lester-efanvos.
yth

An Hwrithrell Howl Parker kyns ev dhe vos lonchys. Notyewgh an dewynnadoryon du a-wartha dhe'n hwithrell ha'n skeus-toemmder orth an topp.

https://blogs.nasa.gov/parkersolarprobe/2018/09/14/parker-solar-probes-solar-array-cooling-system-fully-activated/

An hwithrell howl Parker a wra mos dhe'n ogassa 3.8 milvil a vildiryow diworth an howl. Ev a wra durya seyth blydhenn dhe mos ena, hag usya gronnedh an planet Gwener yn unn dresneyjya dhe kavoes an uskitter bras dhe neshe an howl. An kynsa nesheans dhe'n howl a vydh mis-Du an vlydhen ma.

Yth esa an lonch 12ves mis-Est 2018, an kynsa dresneyjyans Gwener 3a mis-Hedra, ha'n kynsa howlnesva 6ves mis-Du. parkersolarprobe.jhuapl.edu/The-Mission/index.php#Journey-to-the-Sun

An norvys yw trydhek milvil ha peswar ugens a vildiryow diworth an howl. Ytho, pan vydh an hwithrell yn y resegva finel, krevder an howlsplann a vydh bys dhe 600 gweyth y grevder omma.

Y fydh res usya skeus-toemmder, gans tewder a 4.5 meusva, gwrys a "komposit karbon". Ny yll an hwithrell mires orth enep an howl, awos krevder an howlsplann ena, mes yma daffar dhe studhya an mesyow tennvenek, temmigow nerthek an gwyns howl ha'n ayrgylgh howl, an korona.

Ny wrug an wandrell NASA 'Opportunity' war Meurth bos kestavys hwath. An wandrell a wrug kestava an norvys diwettha dhe’n 10ves mis-Metheven, wosa moy es peswardhek blydhen war enep Meurth a-ban 2004. Yth esa tewedh doust bras war Meurth, ha nyns esa howlsplann lowr rag hy fanellys howl. Dhe dhalleth mis-Gwynngala, myns doust yn ayrgylgh Meurth a-dro dhe Opportunity o isella, hag ynjinoryon NASA a wra tybi bos howlsplann lowr dhedhi dhe dhaskarga hy batri. I a wra assaya hy hestava pub dydh. Govenek a’m beus vydh an wandrell ma klewys arta. Y’n termyn a dheu, martesen lestri radyo Goonhelghi a wra keskommunyans an par ma.


Moy a gedhlow diworth: https://mars.nasa.gov/news/8360/six-things-about-opportunitys-recovery-efforts/

An lester-efanvos Nihonek Hayabusa 2, a wrug drehedhes an planetik Ryugu an Metheven ma, a sewenas lonchya y dhiw wandrell vyghan, henwys MINERVA-II-1 (yth yw akronym, kales dhe dreyla dhe Gernewek - Micro nano experimental robot vehicle for Asteroid, the second generation). An gwandrellyow a wrug tira war an planetik kynsa warn ugens mis-Gwynngala. An planetik Ryugu yw ogas hag unn kilometer a-hys.

Shap an planetik Ryugu gwrys gans Pennskol Kobe. Kevrenn: www.hayabusa2.jaxa.jp/topics/20180711bje/index_e.html
 Kredit imaj : Kobe University, University of Aizu (shape model creation), Auburn University (video creation), JAXA

An gwrandrellyow MINERVA-II 'Hibou' ha 'Owl' www.hayabusa2.jaxa.jp/en/topics/20180919e www.hayabusa2.jaxa.jp/en/topics/20181213e_MNRV-II1

An gwandrellyow yw ogas hag unn kilogramm kettep onan. I a yll lyfansas a-dro dhe’n planetik, ha tenna skeusennow anodho ha mesura tempredh hag erell. Dre usya an dhiw anedha, i a yll musura an shap trymynsek. Gans pub lamm, drefenn bos an gronnedh pur wann, an wandrell a yll lyfansas 15 meter, ha’n lamm a dhurya pymthek mynysenn. I a wra oberi yn omrewlys, heb edhomm gortos rag gorhemmynadow diworth an norvys pub termyn.

Imaj ensampel an enep diworth an wrandrell 1B 'Owl'. www.hayabusa2.jaxa.jp/en/topics/20180927e_MNRV