Ebrenn y'n Nos mis-Genver 2016

The following is a rather delayed version of Ebrenn y'n Nos (Sky at Night in Cornish) that I wrote for January 2016. Apologies that much of the observational infomation is already out of date. I have made a basic recording of it here. I will skip February and hopefully will have a version in time for March.

Dydh da ha bledhen nowydh da. Ottomma rann “Ebrenn y'n nos” mis-Genver.

An dydhyow a wra hirhe dres an mis-ma, wosa howlsav an gwav yn mis-Kevardhu.

Diworth Karn Bre, dy' kalann bledhen howldrevel o 0820 ha'n howlsedhes 1628. Dhe benn mis-Genver y fydh 0758 ha 1714. Y fydh a-dro dhe unn our moy a wolow dhydh.

Hag an nosow hir hwath yma spas lowr yn gorthugher gweles an sterennow.

Y'n ebrenn gorthugher an mis ma, yma rann Fordh Sen Jamys neb yw gelwys “The Milky Way” yn Sowsnek. Mars yw ebrenn tewl genes, y hyll'ta gweles band golow a-dreus an ebrenn, hemm yw milyow a ster y'gan galaksi. 

 

Yma nebes bagas ster kepar ha M45 (an Pleiades), ha'n Hyades yn ranneves Taurus, M35 yn Gemini, ha M44 yn Cancer. Mars yw diwlagatell dhis, yns i dhe les aga gweles drestans.

Yn ranneves Orion, yma neppyth pur dhe les, yma an Niwl-ster Meur Orion, M42. Yth yw yn rann isella an rannneves, a-dro dhe nebes ster gelwys 'an kledha Orion'. An niwl-ster ma yw 'meythrinva' ster, ha sterennow gwrys a gass hidrogen ha helium. Yth yw gweladow dre dhewlagas nooth, ha gwell yw y semlant dre diwlagatell po pellweler. Y liw yw neb gwyrdh yn pellweler, mes yn skeusennow, yth yw marthus rudh. An diffrans yw drefenn ny yll agan dewlagas gweles an rudh yn ta hag yw hi tewl, mes fylmow, po kameras bysyel a yll gweles an rudh gwell. An liw a dhos diworth elektron dhe movya dhe unn nivel dhe onan arall yn atom hidrojen. Hemm yw “Hydrogen-alpha” orth 656.28nm yn rann rudh spektrum elektromagnetek. 

Skeusenn an Dydh Steronieth

An planetys: 

Yow a wra sevel a-dro dhe deg our ha hanter yn gorthugher ha bos ughel yn ebrenn bora. An gwella mis dh'y weles an blydhen ma yw Meurth hag ev ughel yn soth a-dro dhe hanternos.

Meurth a wra sevel a-dro dhe 2 eur myttin, hag yw yn rannneves Virgo. Ev a wra diskwedhes yn ta mis Me.

Gwener ha Sadorn yw yn ebrenn bora ynwedh mes isella ha moy ogas dhe'n howl. Mergher yw gweladow isel yn bora hag yw possybl gweles pymp planet: Mergher, Gwener, Meurth, Yow ha Sadorn dhe'n keth prys. Henn yw possybl diwettha seythun mis-Genver ha kynsa seythun mis-Hwevrer, Mergher a wra movya uskis hag yw gwelys moy ogas dhe'n howl diwettha yn mis-Hwevrer.

Skeusenn an Dydh Steronieth

An loor:

kwartron diwettha o 2a mis-Genver, loor nowydh 10ves mis-Genver, kwartron kynsa 17ves ha loor leun 24a, ha kwartron diwettha 31ves mis-Genver.

Yth esa lonch fusenn gans negys privedh SpaceX a wra lonchya lorell Jason 3 17ves mis-Genver. Sewen a wrug an lonch hag an loerell a wra musura ughelder an keynvor dre radar. http://spaceflightnow.com/2016/01/17/falcon-9-jason-3-mission-status-center/ An fusenn y honan o Falcon 9, yth esa an towl dhe dira an fusenn war skath-hir yn Keynvor Hebask, dhe wul an fusenn dasusadow. Soweth na wrug an tirans seweni hag onan an garrow-tira dhe fyllel ha fusenn dhe goedha war-nans. http://spaceflightnow.com/2016/01/18/spacex-narrowly-misses-booster-landing-at-sea/

Yth esa lonch lorell a wra keskomunya gans lorellow erell gans laser. Lorellow yn resegva isel a wra dannvon data dre laser dhe lorell yn resegva dorsevelyek, avel rann “European Data Relay System”. Dres henna, y hyll an dehwelyans data diworth lorellow bos gwellhes. http://spaceflightnow.com/2016/01/30/european-communications-relay-satellite-launched-by-proton-rocket/ http://www.pixalytics.com/supercharging_eo/

Bys nessa prys